Wat is PFAS en waarom is het gevaarlijk?

PFAS – Hoe veilig is jouw moestuin nog?

Het raakt me oprecht…
Want zoveel van jullie – mensen zoals jij en ik – hebben liefdevol een moestuin aangelegd. Jullie zorgen voor gezonde groenten, misschien lopen er ook kippen rond in de tuin. Alles voor een puur, eerlijk leven, dicht bij de natuur.

Alles voor een puur, eerlijk leven, dicht bij de natuur.

Maar stel je voor… je stopt met een gerust hart een vers eitje in de pan – en dan blijkt later dat het mogelijk vervuild is. Niet omdat jij iets fout hebt gedaan. Integendeel.
Maar omdat grote bedrijven jarenlang stoffen als PFAS hebben gebruikt – chemische troep die niet afbreekt en zich stilletjes in onze bodem heeft genesteld.

En nu? Nu moeten gewone mensen plots bodemonderzoeken laten doen of zich zorgen maken over hun eigen oogst. Alsof je ineens moet twijfelen aan datgene wat je net met zoveel liefde en zorg hebt grootgebracht.

Dit gaat niet over angst zaaien. Dit gaat over bewustwording.
We mogen onze ogen niet sluiten voor wat er gaande is. En we mogen al helemaal niet accepteren dat onze gezondheid in gevaar komt door nalatigheid van anderen.

We verdienen beter.
En dat begint bij informatie. Weten waar je aan toe bent. En je stem laten horen.

Wat zijn de gezondheidsrisico’s van PFAS?

PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen, een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt. Ze worden gebruikt om materialen water-, vet- en vuilafstotend te maken. Denk aan regenkledij, pannen met antiaanbaklaag, verpakkingen, en zelfs tandzijde.

Het grote probleem? PFAS breekt nauwelijks af in het milieu. Daardoor worden ze ook wel “forever chemicals” genoemd. Ze hopen zich op in de bodem, het water en zelfs in ons lichaam.

Wetenschappelijke studies linken PFAS aan verschillende gezondheidsproblemen:

• verstoring van het immuunsysteem
• verhoogd risico op kanker (vooral nier- en testikelkanker)
• hormoonverstoringen
• verhoogd cholesterol
• verminderde vruchtbaarheid
• groeiachterstand bij ongeboren kinderen

Zelfs kleine hoeveelheden kunnen al schadelijk zijn als je er langdurig aan blootgesteld wordt.

Hoe komt PFAS in je tuin terecht?

PFAS komt in de natuur via:

• verontreinigd water (rivierwater, grondwater of hemelwater)
• uitgestrooide compost of slib met PFAS-deeltjes
• nabijgelegen industrie of oude brandweeroefenterreinen
• stofdeeltjes via de lucht

Vooral wie kippen houdt of groenten kweekt, loopt risico. PFAS stapelt zich namelijk op in het vetweefsel van dieren – dus ook in de eieren van kippen.

Zijn eieren van eigen kippen veilig ?

Recent onderzoek in Vlaanderen toont aan dat eieren van kippen uit PFAS-gevoelige zones sterk vervuild kunnen zijn. Dat komt doordat kippen:

• grond en zand pikken
• regenwater drinken
• insecten eten die in de vervuilde bodem leven

1 ei per week kan in sommige gebieden al genoeg zijn om de gezondheidsnormen te overschrijden.

Spijtig genoeg zijn de commerciële eieren op dit ogenblik iets veiliger om te eten

Doe de test voor groenten en voor kippen > TEST

Hoe weet ik of mijn tuin PFAS bevat

Er zijn drie stappen die je kan nemen:

1. Check op de kaart van je regio. In België en Nederland zijn er kaarten met zones waar PFAS-vervuiling bekend is. Zoek op je gemeente of postcode.
2. Laat je bodem testen. Verschillende labo’s bieden PFAS-bodemtesten aan. Dit kost wel wat (€100-€200), maar geeft duidelijkheid.
3. Laat eieren of groenten testen. Dit gebeurt minder vaak, maar sommige universiteiten of burgerinitiatieven organiseren collectieve testen.

Zelfs een biologische tuin kan PFAS bevatten via lucht, regen of vervuilde compost.

Hoe beperk je de blootstelling aan PFAS in je tuin?

• Gebruik regenwater niet voor consumptie of om groente mee te spoelen
• Laat kippen niet rondscharrelen in verdachte zones
• Verhoog de teeltgrond met schone potgrond
• Draag handschoenen bij het tuinieren
• Was groenten grondig met schoon leidingwater
• Geef je kippen diervoeder in plaats van ze alles van de tuin te laten eten

Zijn biologische tuinen ook kwetsbaar?

Helaas: ja. PFAS trekt zich niets aan van je duurzame intenties. Zelfs een biologische tuin kan PFAS bevatten via lucht, regen of vervuilde compost.

Wat te doen als je in een risicogebied woont?

Als je in een van deze gebieden woont of tuiniert, overweeg dan de volgende voorzorgsmaatregelen:​

• Gebruik geen regenwater voor consumptie of het besproeien van eetbare gewassen.
• Laat kippen niet rondscharrelen in mogelijk vervuilde zones.
• Was groenten grondig met schoon leidingwater.
• Laat je bodem testen op PFAS-concentraties via erkende laboratoria.​

Voor specifieke richtlijnen en maatregelen per gemeente, raadpleeg de officiële website van de Vlaamse overheid: Vlaanderen.be.​

conclusie: alert zijn zonder paniek

PFAS is een onzichtbare indringer, maar met de juiste voorzorgsmaatregelen kan je veel risico beperken. Als je kippen houdt of zelf groenten kweekt, loont het zeker om na te gaan of jouw tuin zich in een risicogebied bevindt. Je gezondheid is het waard.

PFAS-hotspots in Vlaanderen

De Vlaamse overheid heeft specifieke maatregelen genomen in verschillende gemeenten vanwege PFAS-vervuiling. Enkele van de meest getroffen gebieden zijn:​

Antwerpen

• Zwijndrecht: omgeving van het 3M-bedrijf
• Willebroek: Fabrieksloop
• Sint-Niklaas: Nijverheidsstraat, Slachthuisstraat
• Temse: Kasteelstraat, Lepelstraat​

Limburg

• Sint-Truiden: Melsterbeek
• Genk: Horizonlaan, Eikelaarstraat
• Hasselt: Brandweerkazerne Willekensmolenstraat​

Oost-Vlaanderen

• Ronse: Molenbeek
• Gent: Peter Benoitlaan, Heinakker
• Dendermonde: Noordlaan, Hoogveld​

Vlaams-Brabant

• Vilvoorde: Leuvensesteenweg, Olmstraat
• Zaventem: omgeving van Brussels Airport
• Leuven: Terbankstraat, Geldenaaksebaan​

Een volledige lijst van getroffen gemeenten en specifieke locaties is beschikbaar op de officiële website van de Vlaamse overheid: Vlaanderen > Overzicht maatregelen getroffen gemeenten

Meer weten over PFAS?

België

• PFAS in Vlaanderen – Vlaamse Overheid (officiële info per gemeente)
• Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) – Milieurapporten & grondwaterinfo

---

Graag help ik je verder

Get healthy over 50